Jaarlijks krijgen 86.000 kinderen in Nederland te horen dat hun ouders uit elkaar gaan. Ondanks die grote aantallen voelen deze kinderen zich vaak alleen en onbegrepen. “Ze hebben meestal geen idee dat andere kinderen precies hetzelfde doormaken.”

Woensdag is het de Dag van het gescheiden kind: een dag waarop aandacht wordt gevraagd voor deze grote groep voor wie jaarlijks alles verandert. Meestal moeten kinderen van ouders die in scheiding liggen verhuizen, soms krijgen ze ook een nieuwe school.

Vaak wisselen ze om de zoveel dagen van ouder en soms krijgen ze er bijvoorbeeld een nieuwe stiefouder bij. Steeds afscheid moeten nemen, schuldgevoelens, zorgen hebben om de ouder die alleen is. “Voor kinderen met gescheiden ouders zijn het herkenbare, terugkerende thema’s die hen bezighouden”, stelt Marsha Pinedo, oprichter van Villa Pinedo, een stichting voor en door kinderen met gescheiden ouders.

Geen kant kiezen

Veel kinderen zijn volgens Pinedo, zelf ook kind met gescheiden ouders, bang dat ze moeten kiezen tussen hun ouders. “Dat komt ook naar voren in het eerste boek voor en door kinderen van gescheiden ouders: Je hoeft het niet alleen te doen“, vertelt ze. In het net verschenen boek vertellen kinderen van gescheiden ouders waar zij zoal doorheen gingen, delen ze tips en staan speelse opdrachten om de scheiding te verwerken. “Zo schrijven de kinderen: laat ons geen kant kiezen, maak geen ruzie waar we bij zijn, praat niet negatief over elkaar en geef ons de ruimte om van jullie allebei te houden.”

Patricia Visser, als jeugd- en gezinsprofessional ervaren in het werken met gescheiden ouders en hun kinderen, kan zich heel goed vinden in die adviezen van kinderen. “Het is niet te voorkomen dat kinderen tijdens de scheiding worstelen met hun gevoel van loyaliteit; dit is normaal voor alle leeftijden. Ze moeten leren tijd, aandacht en liefde te verdelen onder beide ouders”, zegt Visser.

“Ex-partners hebben een grote rol in het voorkomen van loyaliteitsproblemen bij kinderen. De vraag ‘van wie hou je het meest?’ is natuurlijk niet verstandig, maar in het kleine zit het ook: als beide ouders het voetbalteam naar een wedstrijd rijden, en de ene ouder vraagt of het kind ’toch wel met mama meerijdt?’”

Praten over gevoelens

Je kunt als ouder uiteraard niet alles afwegen, stelt Visser. “Dat hoeft ook niet. Maar wees je als gescheiden ouder in ieder geval bewust van wat je zegt en welke uitwerking dit kan hebben op je kind. Hoe groter de druk die je uitoefent op je kind, hoe groter zijn innerlijke strijd zal zijn. Wat je kunt doen om je kind te ondersteunen bij zijn loyaliteitsconflict is: toestemming geven om van de andere ouder te mogen houden. Benoem dat, laat het zien door je gedrag – hoe ontzettend lastig dat ook kan zijn als ouder, door je eigen emoties en de mogelijke heftigheid van de scheiding.”

In het boek van Villa Pinedo delen kinderen ook tips over omgaan met het missen van de ene ouder als je bij de andere ouder bent. Jonge kinderen kunnen bijvoorbeeld baat hebben bij de geur van een gedragen kledingstuk van de moeder als het bij de vader is, oudere kinderen kunnen de andere ouder misschien iedere dag even bellen.

De ervaringsdeskundige kinderen adviseren hun leeftijdsgenoten om ook beide ouders te vertellen hoe het voelt om de andere ouder te missen. Pinedo: “Want dat is wat kinderen vaak spannend vinden: over hun gevoelens praten met hun ouders, maar ook met leeftijdsgenootjes. Terwijl juist zij elkaar zo goed kunnen steunen.” Want ook dat is volgens Pinedo belangrijk voor kinderen van gescheiden ouders om te beseffen: hoe naar een situatie ook is, je kunt zelf kiezen hoe je ermee omgaat.

“Hoe vreselijk verdrietig een scheiding ook kan zijn, het leert je ook om flexibel te zijn en je eigen kracht te ontdekken. Kinderen met gescheiden ouders willen aan lotgenoten laten weten: zoek ook naar wat er wél goed gaat. Misschien heb je wel hele leuke speelmaatjes erbij door de nieuwe partner van je moeder, of leer je je ouders los van elkaar veel beter kennen omdat je meer tijd met hen doorbrengt. Er zijn altijd lichtpuntjes.”